در این مقاله قصد داریم در مورد یکی از مستندات مدرن موجود در حوزه حقوق بین الملل یعنی پاسپورت الکترونیکی صحبت کنیم که اخیرا توسط کشورهای مهمی مورد پذیرش و در مرحله استفاده قرار گرفته است و کشورهای دیگر نیز در حال پیوستن به کشورهای پذیرنده آن قرار دارند.
پاسپورت الکترونیکی چیست
پاسپورت الکترونیکی یا پاسپورت بیومتریک یک نوع پاسپورت دارای اطلاعات شخصی مبتنی بر تکنولوژی حفاظت اطلاعات است که برای سفرهای خارجی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در دل این نوع گذرنامه، اطلاعات شخصی شما مانند نام و نام خانوادگی، تاریخ تولد، عکس و دیگر اطلاعات مهم قرار گرفته است و این اطلاعات، توسط دستگاه‌های الکترونیکی موجود در مبادی خروجی و ورودی هر کشور، مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.
تاریخچه پاسپورت الکترونیک
کانادا اولین کشور جهان بود که پروژه استفاده از پاسپورت الکترونیک را آغاز و عملا از سال 1981 میلادی از گذرنامه بیومتریک استفاده کرد.
طراحی این نوع از کارت شناسایی نیز از سال 1994 شروع شد و سوئیس از سال 2003 به عنوان اولین کشوری شناخته شد که پاسپورت الکترونیکی را برای اتباع خود به کار گرفت.
سال 2004 نیز کشورهایی مانند آمریکا، کانادا و آلمان پاسپورت الکترونیکی خود را معرفی کردند. ضمن آنکه عملا از سال 2006، اتحادیه اروپا از کشورهای عضو درخواست کرد این نوع از پاسپورت را مورد استفاده قرار دهند.
در حال حاضر پاسپورت الکترونیکی برای مسافرانی که می‌خواهند با ویزای شینگن به خاک اتحادیه اروپا وارد شوند مورد استفاده قرار می‌گیرد و کشور فرانسه اولین کشوری است که در سال 2016، از این کارت شناسایی برای بررسی اطلاعات مسافران بین المللی بهره برداری کرده است.
پاسپورت الکترونیک در سفرهای بین المللی چقدر ارزش دارد؟
این نوع پاسپورت از طریق ایجاد ارتباط میان اطلاعات واقعی و بیومتریک هر مسافر، به نحو کارا، مانع جعل و دروغ گویی در ارائه اطلاعات می‌شود. بنابراین عمده ارزش این نوع پاسپورت در افزایش امنیت و جلوگیری از تخلفات و حتی حملات تروریستی است و احتمال عبور اشخاص با کمک پاسپورت شباهتی برخی از کشورهای هدف پناهندگی مانند پاسپورت یونان را به حداقل خواهد رساند.
علاوه براین، این نوع پاسپورت معتبر، ورود به کشور را آسان و سریع می‌کند و کنترل مرزی با سرعت بیشتری انجام خواهد شد.
از سوی دیگر، سطح بالای دقت در شناسایی هویت هر مسافر نیز به اهمیت این کارت شناسایی اضافه کرده است. اسکن و شناسایی اثر انگشت، عکس و دیگر اطلاعات شخصی سفر کنندگان سبب شده است که این دقت تا حد قابل توجهی افزایش پیدا کند.
برای دریافت پاسپورت الکترونیکی در کشورهای مختلف چه باید کرد؟
هر کشور رویکرد متفاوتی را در خصوص مطالبه و دریافت پاسپورت الکترونیکی توسط اتباع خود اتخاذ کرده است. برای مثال، شما در آمریکا برای شروع فرایند درخواست این نوع از کارت شناسایی، از طریق وب سایت مرکزی وزارت امور خارجه این کشور (Department of State) اقدام می‌کنید و فرم الکترونیکی پر می‌شود. آنگاه برای اطلاعات تکمیلی به اداره موجود در منطقه خود مراجعه خواهید کرد و مستندات بیشتر در آنجا ارائه می‌شود.
در کشور انگلستان نیز برای درخواست این نوع از پاسپورت به وب سایت HM Passport Office مراجعه می‌کنند و همانند آنچه در خصوص آمریکا بیان کردیم از طریق فرم الکترونیکی، درخواست خود را به اطلاع دولت می‌رسانند.
در ایران نیز این درخواست از طریق سامانه egozar.epolice.ir انجام می‌شود. این سایت توسط پلیس مهاجرت و گذرنامه ناجا راه اندازی شده و هدف از آن، در دسترس قرار دادن پاسپورت الکترونیکی برای اتباع ایران است.
معیارهای مورد نیاز برای دریافت پاسپورت الکترونیکی چیست؟
معیارهایی که در ادامه مورد بررسی قرار می‌دهیم در هر کشور نسبت به کشور دیگر متفاوت است اما برای روشن سازی ذهنیت شما در این خصوص کمک کننده خواهد بود:
- در برخی کشورها الزامی است که شما دارای پاسپورت قبلی باشید؛
- عمر پاسپورت در برخی از کشورها دست کم 5 سال است اما برخی کشورها ممکن است برای درخواست پاسپورت الکترونیکی، وجود حداقل مدت اعتبار پاسپورت قبلی را در نظر بگیرند؛
- در برخی از کشورها، حداقل سن برای دریافت پاسپورت الکترونیکی 18 سال است اما در اکثر کشورها برای داشتن این پاسپورت، شرط سن تعیین نشده است؛
- برخی کشورها برای پاسپورت الکترونیکی شرط زبان تعیین کرده‌اند و باید این مهارت را به دست آورده باشید.
چند نکته مهم دیگر
اگر به هر دلیلی، اطلاعات شما با آنچه در پاسپورت الکترونیکی است همخوانی نداشت باید سریعا به سفارت یا کنسولگری کشور ایران در کشور محل اقامت خود مراجعه کنید و از آن‌ها کمک بخواهید.
شما برای سفر به بسیاری از کشورهای جهان، علاوه بر پاسپورت الکترونیکی به روادید نیاز دارید و باید بدانید که صرف وجود این پاسپورت به معنای عدم نیاز به تامین مدارک ویزا و درخواست آن نیست.
لازم است پیوسته مدت اعتبار این کارت شناسایی را بررسی کنید. بسیاری از کشورها در راه مهاجرت شما، اعتبار کافی پاسپورت الکترونیکی را به عنوان یکی از ضوابط مهم درخواست روادید در نظر گرفته‌اند.
در نهایت
دانستیم که پاسپورت الکترونیکی یک سند مدرن است که برای سفرهای خارجی و شناسایی هویت استفاده می‌شود. این نوع پاسپورت توسط بسیاری از کشورها برای افزایش امنیت و دقت در شناسایی هویت مسافران مورد استفاده قرار گرفته است. فرآیند دریافت این کارت شناسایی در کشورهای مختلف متفاوت است و معیارها و الزامات خاصی وجود دارد که باید رعایت شود. در حالی که این پاسپورت سفر را تسهیل و کنترل مرزها را سریعتر می‌کند، باید توجه داشت که در بسیاری از موارد، همچنان نیاز به گرفتن ویزا را برطرف نخواهد کرد و مسافران همیشه باید اعتبار پاسپورت خود را بررسی کنند. در نهایت، این نوع پاسپورت ابزار مهمی برای حفظ امنیت و سهولت سفر در دهکده جهانی امروز است.
